لطفا چند لحظه صبر نمائید

اسید نیتریک: تولید، خلوص و روندهای بازار

محلول اسید نیتریک (HNO₃) ماده‌ای شیمیایی و معدنی می‌باشد که شکل آن به‌صورت مایع و محلول در آب می‌باشد. در شرایط استاندارد به صورت مایع بی رنگ و شفافیت است. این ماده بسیار قوی می‌باشد و خاصیت اکسید کننده‌گی خورندگی بالایی دارد. اسیدنیتریک از نظر شکل ظاهری خالص، بی‌رنگ و نام دیگر آن جوهر شوره است. دارای بوی تیز و خنک است. این اسید با بازهای قوی به طور زیادی واکنش می‌دهد و هیدروژن را آزاد می‌کند. این ماده همراه با نیتروژنی که در آن حل ‌شده‌است، بخار قهوه‌ای مایل به قرمز را آزاد می‌کند. در صورتی‌ که این ماده تجزیه شود به دلیل وجود اکسیدهای ازت و آب در آن رنگ آن به حالت زرد تبدیل می‌شود و در اثر واکنش‌پذیری با کراتین پوست بدن انسان را نیز زرد می‌کند. علت این تغییر رنگ تجزیه آن به آب و اکسیدهای نیتروژن است. اسید نیتریک غلیظ به دلیل واکنش با کراتین، پوست انسان را زرد رنگ می‌کند. این لکه‌های زرد در هنگام خنثی شدن، به نارنجی تغییر رنگ می‌دهند.
بازار اسید نیتریک بازاری پیچیده و چندبعدی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تکنولوژی تولید، خلوص مورد نیاز، تقاضای صنعتی، و قوانین زیست‌محیطی قرار دارد. نوسانات در هر یک از این عوامل می‌توانند به تغییرات قابل توجهی در قیمت اسید نیتریک منجر شوند. در نتیجه، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این ماده باید به دقت روندهای بازار را رصد کنند تا بتوانند بهترین تصمیمات را در خصوص تولید، خرید و فروش این محصول اتخاذ کنند. در این مقاله، به بررسی جامع و دقیق این عوامل می‌پردازیم و تاثیر هر یک را بر قیمت نهایی اسید نیتریک مورد بررسی قرار می‌دهیم.

 

اسید نیتریک

 

روش‌های تولید اسید نیتریک

اسید نیتریک (HNO₃) به‌طور معمول از روش‌های صنعتی تولید می‌شود که شامل فرآیندهای شیمیایی پیچیده‌ای هستند.

1. فرآیند استوالد (Ostwald Process):

تولید اسید نیتریک به‌طور عمده از طریق فرآیند استوالد انجام می‌شود که در آن آمونیاک (NH₃) با اکسیژن هوا و در حضور کاتالیزور پلاتین در دمای حدود 900 درجه سانتی‌گراد اکسید می‌شود. این واکنش به تشکیل اکسید نیتریک (NO) و بخار آب منجر می‌شود. سپس اکسید نیتریک در حضور اکسیژن دوباره اکسید شده و دی‌اکسید نیتروژن (NO₂) تولید می‌کند. در نهایت، دی‌اکسید نیتروژن با آب واکنش داده و اسید نیتریک تولید می‌شود.

2.استفاده از اسید سولفوریک: 

در این روش، به جای هوا از گاز اسید سولفوریک استفاده می‌شود و دمای واکنش بین 150 تا 170 درجه سانتی‌گراد است. این روش به دلیل نیاز به تجهیزات خاص و هزینه بالاتر، کمتر استفاده می‌شود.

3.روش بریک لند:

این روش با استفاده از گاز اکسیژن و نیتروژن صورت می‌گیرد. اگرچه این روش به دلیل کم بودن غلظت اکسید نیتروژن و مصرف بالای انرژی الکتریکی هزینه‌بر است و خطر برگشت واکنش در دمای بالا نیز وجود دارد، اما به‌عنوان یکی از روش‌های دیگر تولید اسید نیتریک شناخته می‌شود.

این سه روش به ترتیب کارایی و اقتصادی بودن، کاربردهای متفاوتی دارند، اما فرآیند استوالد به دلیل تولید محصول با کیفیت و هزینه مناسب، روش اصلی تولید صنعتی اسید نیتریک محسوب می‌شود.

لیست قیمت بهترین برندهای اسید نیتریک موجود در ایران

لیست قیمت اسید نیتریک

انواع اسید نیتریک ها بر اساس غلظت و خلوص

  • غلظت بیشتر از ۸۶ درصد، اسیدنیتریک دودزا یا fuming  و دود قرمز
  • اسیدنیتریک بالای ۹۵ درصد با نام دود سفید شناخته شده

از انواع اسیدهای بالا در سوخت‌های راکت استفاده می‌کنند. بر این اساس این ماده را می‌توان به دو دسته‌ی اسیدنیتریک خالص و با خلوص کمتر نیز تقسیم کرد. درکل این ماده در غلظت بالا به عنوان اسیدنیتریک دودزا شناخته می‌شود.

نام‌های اسید نیتریک

نام های دیگر اسید نیتریک،نیترات هیدروژن یا هیدروژن نیترات، ازوتیک اسید، جوهر شوره، اسید ازوتیک، تیزاب، اسید ازته و نیتروکسید آنیل است.

کاربردهای اسیدنیتریک

اسید نیتریک در صنایع مختلف کاربردهای متعددی دارد. برخی از کاربردهای آن عبارتند از:

  • تهیه نیترات آمونیوم برای کودها
  • جداسازی طلا از نقره
  • صنایع غذایی
  • تهیه مواد منفجره (به عنوان مثال ، نیتروگلیسیرین و ترینیتروتولوئن )
  • تولید رنگ
  • ساخت پلاستیک
  • متالوژِی
  • شناور سازی سنگ معدن
  • حکاکی عکس
  • کاربرد در چوبکار

 اسید  نیتریک خوراکی

شکل خوراکی این اسید در صنایع غذایی کاربرد دارد. در این صنعت از این ماده در پیشگیری از رشد باکتری ها، تثبیت رنگ گوشت قرمز و به عنوان نگهدارنده استفاده می کنند. این ترکیب یک ماده ی موثر در نگهداری محصولات گوشتی مانند سوسیس، کالباس، همبرگر و غیره است.در برخی موارد اگر رنگ گوشت خریداری شده خیلی قرمز باشد به دلیل افزودن مقدار زیاد این اسید به گوشت است.

برندهای ایرانی تولید کننده اسید نیتریک

در ایران، تعدادی از برندها و شرکت‌های شناخته‌شده در حوزه تولید و عرضه اسید نیتریک و دیگر مواد شیمیایی فعالیت دارند. برخی از این برندها که به تولید و تأمین اسید نیتریک و محصولات مرتبط می‌پردازند شامل موارد زیر هستند:

  1. مجللی
    شرکت تولیدی مجللی یکی از شرکت‌های برجسته در زمینه تولید و توزیع مواد شیمیایی صنعتی است. این شرکت محصولات متنوعی از جمله اسید نیتریک را با کیفیت بالا ارائه می‌دهد.
  2. قطران شیمی
    شرکت قطران شیمی در زمینه تولید و عرضه مواد شیمیایی مختلف از جمله اسید نیتریک فعالیت دارد. این شرکت با تمرکز بر کیفیت و تأمین نیازهای صنعتی، به یکی از تامین‌کنندگان اصلی در ایران تبدیل شده است.
  3. ویستاکم
    شرکت ویستاکم از تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان مواد شیمیایی مختلف است و اسید نیتریک نیز یکی از محصولات آن محسوب می‌شود. این شرکت محصولات خود را به صنایع مختلف ارائه می‌دهد.
  4. نوترون
    شرکت نوترون نیز در زمینه تولید و عرضه مواد شیمیایی تخصص دارد. این شرکت به عنوان یکی از تامین‌کنندگان معتبر اسید نیتریک در بازار شناخته می‌شود.
  5. کیان کاوه
    شرکت کیان کاوه نیز یکی از شرکت‌های معتبر و فعال در حوزه تولید و عرضه مواد شیمیایی در ایران است. این شرکت به تولید و توزیع انواع مواد شیمیایی صنعتی از جمله اسید نیتریک می‌پردازد. کیان کاوه با توجه به استانداردهای بین‌المللی و تمرکز بر کیفیت محصولات، توانسته جایگاه خوبی در بازار مواد شیمیایی ایران پیدا کند و نیازهای مختلف صنایع را برآورده سازد.در کنار برندهایی مانند مجللی، قطران شیمی، ویستاکم و نوترون، کیان کاوه نیز به عنوان یک تأمین‌کننده معتبر و قابل اعتماد در حوزه مواد شیمیایی شناخته می‌شود.

این شرکت‌ها با تکیه بر فناوری‌های پیشرفته و استانداردهای بالا، نقش مهمی در تأمین مواد شیمیایی مورد نیاز صنایع مختلف در ایران ایفا می‌کنند.

قیمت اسید نیتریک

قیمت اسید نیتریک در ایران با توجه به عواملی مانند درجه خلوص، مقدار سفارش، و تأمین‌کننده متفاوت است. در سطح بین‌المللی نیز قیمت اسید نیتریک تحت تأثیر شرایط بازار جهانی قرار دارد و بسته به منطقه و شرایط بازار، قیمت‌ها معمولاً بین ۲۰۰ تا ۴۵۰ دلار به ازای هر تن متریک متغیر است.

دستورات نگهداری  اسید نیتریک 

هرگز اسید نیتریک را با حلال های قابل اشتعال و مواد قابل احتراق مانند اسید استیک نگهداری نکنید. در حالت ایده آل، اسید نیتریک باید در کابینت اسید خود ذخیره شود. بهترین مکان بعدی برای ذخیره سازی با سایر اسیدهای معدنی و در محفظه ثانویه است. علت اینکه بطری های اسیدنیتریک به رنگ قهوه ای هستند تجزیه‌ی آنها در مقابل گرما و یا نور می‌باشد. همین واکنش‌ها امکان دارد موجب تغییرهای کمی در بالای مایع در برابر گرما و نور شوند به‌ علت  اینکه اکسید نیتروژن قابلیت حل شدن کامل و یا نسبی در اسیدها را دارا می‌باشد.

MSDS و نکات ایمنی  اسید نیتریک 

این اسید ترکیبی خطرناک، قابل اشتعال و خورنده است و بهتر است پیش از کار با آن برگه اطلاعات ایمنی مربوط به آن را مطالعه کنید.

  • در زمان کار از لباس، عینک و دستکش محافظ استفاده کنید.
  • حتما در محیطی باز یا دارای تهویه با آن کار کنید.
  • پس از استنشاق، محیط کار را ترک و هوای تازه استشمام کنید.
  • در صورت بلع تصادفی دهان را با آب بشویید و سعی نکنید با استفراغ آن را خارج کنید.
  • پس از تماس با پوست، فورا لباس ها را تعویض کرده و آن ناحیه را برای 15 دقیقه با آب فراوان بشویید.
  • در صورت تماس با چشم برای 15دقیقه با آب فراوان چشم آسیب دیده را بشویید و لنز تماسی را خارج کنید و شستشو را ادامه دهید.
  • برای خاموش کردن آتش از کربن دی اکسید، مواد شیمیایی خشک یا کف های خاموش کننده استفاده کنید.
  • این ترکیب را در ظرف در بسته در محیطی خشک و دارای تهویه نگهداری کنید.

با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این ماده را کاهش دهید.

حجم خرید اسید نیتریک

حجم خرید اسید نیتریک به نیازهای صنعتی و مقیاس تولید بستگی دارد و معمولاً در مقادیر زیاد و به صورت تانکرهای بزرگ یا مخازن صنعتی تامین می‌شود. صنایع بزرگی مانند تولید کودهای شیمیایی، مواد منفجره، و محصولات شیمیایی معمولاً به تناژهای بالا از این ماده نیاز دارند. حجم خرید می‌تواند از چند تن تا هزاران تن متغیر باشد، بسته به مقیاس فعالیت و نیازهای تولیدی هر صنعت.

عرضه و تقاضای جهانی اسید نیتریک

به طور کلی، عرضه و تقاضای جهانی اسید نیتریک تحت تأثیر عوامل اقتصادی، صنعتی، و محیط‌زیستی قرار دارد و نوسانات در هر یک از این عوامل می‌تواند بر بازار این ماده تأثیرگذار باشد.

تولیدکنندگان عمده: 
کشورهای مختلفی تولیدکنندگان عمده اسید نیتریک هستند که شامل ایالات متحده، چین، هند، و کشورهای اروپایی می‌شود. شرکت‌های بزرگ شیمیایی مانند یورال‌کم، BASF، و انی (Eni) از جمله تولیدکنندگان بزرگ این ماده هستند.

پتانسیل تولید:
 افزایش ظرفیت تولید به طور مستقیم با تقاضای جهانی و نیز نوآوری‌های تکنولوژیکی در صنایع شیمیایی مرتبط است.

روند بازار اسید نیتریک

روند بازار اسید نیتریک تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که شامل تقاضا در صنایع مختلف، تغییرات در قیمت مواد اولیه، پیشرفت‌های فناوری، و سیاست‌های زیست‌محیطی است. در ادامه، به بررسی برخی از این عوامل پرداخته می‌شود:

1. افزایش تقاضا در صنایع مختلف  : 

  • صنعت کودهای شیمیایی: بزرگترین مصرف‌کننده اسید نیتریک، صنعت تولید کودهای نیتروژنی است. با افزایش نیاز به تولید مواد غذایی و بهبود کارایی زمین‌های کشاورزی، تقاضا برای کودهای نیتروژنی و به‌تبع آن اسید نیتریک افزایش یافته است.
  • صنایع نظامی و مواد منفجره: اسید نیتریک یکی از مواد اصلی در تولید مواد منفجره مانند TNT و نیتروگلیسیرین است. هر گونه افزایش در فعالیت‌های نظامی یا معدن‌کاری می‌تواند تقاضا برای این ماده را افزایش دهد.
  • صنایع شیمیایی: اسید نیتریک در تولید مواد شیمیایی دیگر مانند نایلون و رنگ‌ها نیز کاربرد دارد که با رشد این صنایع، بازار اسید نیتریک نیز گسترش می‌یابد.

2. نوسانات قیمت مواد اولیه :  آمونیاک یکی از مواد اولیه اصلی در تولید اسید نیتریک است. نوسانات در قیمت آمونیاک می‌تواند به‌طور مستقیم بر هزینه‌های تولید اسید نیتریک و در نتیجه بر قیمت نهایی آن تأثیر بگذارد.

3. پیشرفت‌های فناوری : پیشرفت در تکنولوژی‌های تولید اسید نیتریک می‌تواند باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها شود، که این امر می‌تواند قیمت نهایی را کاهش داده و بازار را گسترش دهد.

4. سیاست‌های زیست‌محیطی : تولید و استفاده از اسید نیتریک ممکن است تحت تأثیر مقررات زیست‌محیطی سختگیرانه قرار گیرد، که این می‌تواند تولید را محدود و هزینه‌ها را افزایش دهد.

5.روندهای منطقه‌ای  : به دلیل رشد سریع صنایع کشاورزی و شیمیایی، بازار اسید نیتریک در آسیا-اقیانوسیه به سرعت در حال گسترش است و در اروپا و آمریکای شمالی، سیاست‌های زیست‌محیطی سختگیرانه و تمرکز بر تولید پایدار می‌تواند تأثیر زیادی بر بازار داشته باشد.

6. پیش‌بینی‌های بازار : پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بازار اسید نیتریک در سال‌های آینده به دلیل رشد صنایع کشاورزی و شیمیایی به طور پایدار رشد خواهد کرد.