اسید سولفامیک – ماده‌ای چندمنظوره برای استخراج طلا و تمیزکاری صنعتی

اسید سولفامیک (Sulfamic Acid) یا آمیدوسولفونیک اسید یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی صنعتی است که به‌صورت پودر سفید بلوری عرضه می‌شود. این ترکیب با فرمول شیمیایی NH₂SO₃H، خاصیت اسیدی متوسط تا قوی دارد و در صنایع مختلف از جمله استخراج طلا، تمیزکاری تجهیزات فلزی، حذف رسوبات آهکی، تنظیم pH و صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.

اسید سولفامیک به دلیل پایداری بالا، سمیت کم‌تر نسبت به سایر اسیدها و قابلیت کنترل واکنش، یکی از بهترین گزینه‌ها برای محیط‌های آزمایشگاهی و صنعتی است. اسید سولفامیک محلول در آب بوده و با نام های دیگری نظیر آمیدو سولفوریک اسید، آمیدو سولفونیک اسید، آمینو سولفونیک و اسید سولفامیدیک نیز شناخته می شود. سولفامیک اسید یک جامد سفید و بلوری است که در آب محلول و در حلال های آلی کمی محلول است. سولفامیک اسید در تمیز کردن فلزات و سرامیک ها، سنتز آلی، کاغذ و منسوجات، برای کنترل pH، به عنوان پاک کننده مبتنی بر آب، در آبکاری، داروسازی و برخی محصولات کشاورزی استفاده می شود.

سولفامیک اسید یک ماده پاک کننده است و همچنین می تواند به عنوان یک ترکیب مهم در محصولات  پاک کننده دیگر مورد استفاده قرار گیرد. اسید سولفامیک همچنین برای از بین بردن زنگ و رسوب آهک، تمیز کردن و پرداخت فولاد ضد زنگ و سایر فلزات استفاده می شود. اسید سولفامیک (اسید آمیدوسولفوریک) یک اسید تک پایه، معدنی  و خشک است که به شکل کریستالی تولید می شود. این اسید در دمای اتاق بسیار پایدار است. محلول های آبی آن به عنوان اسیدهای قوی مشابه اسید کلریدریک و اسید سولفوریک رتبه بندی می شوند. سولفامیک اسید به صورت خشک موجود است و امکان بسته بندی و حمل راحت را فراهم می آورد.

اسید سولفامیک یک ماده بلوری بی رنگ با فرمول شیمیایی NH2SO2OH است. این ترکیب در دمای ۲۰۰-۲۰۵ درجه سانتی گراد ذوب و تجزیه می شود و حلالیت بالایی در آب دارد. در دمای ۲۶۰ درجه سانتی گراد به طور کامل به نیتروژن، آب و دی اکسید گوگرد تجزیه می شود.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسید سولفامیک

• فرمول شیمیایی: NH₂SO₃H
• جرم مولی: 97.1 g/mol
• شکل ظاهری: پودر سفید بلوری
• انحلال‌پذیری: محلول در آب
• درصد خلوص: بیش از 99%
• pH محلول 1٪: حدود 1.2
• نقطه ذوب: 205°C (تجزیه قبل از ذوب کامل)

این ترکیب به‌صورت جامد و بدون بو است و به‌راحتی در آب حل می‌شود. در تماس با فلزات سبک واکنش ضعیفی دارد، اما در تماس با اکسیدها و رسوبات آهکی بسیار مؤثر عمل می‌کند.

کاربرد اسید سولفامیک در استخراج طلا

در فرآیندهای استخراج و تصفیه طلا، اسید سولفامیک نقش مهمی در تنظیم pH، حذف رسوبات فلزی و خنثی‌سازی محلول‌ها دارد. این ماده در مراحل پس از حل شدن طلا در تیزاب سلطانی استفاده می‌شود تا باقی‌مانده یون‌های نیترات یا مواد قلیایی را از بین ببرد و محلول را برای مرحله رسوب‌دهی (precipitation) آماده کند.

1. تنظیم pH: برای آماده‌سازی محلول قبل از افزودن مواد رسوب‌دهنده طلا مانند متابی‌سولفیت سدیم.
2. حذف نیترات‌های باقیمانده: کاهش غلظت نیترات‌ها که باعث بهبود بازده رسوب‌گیری می‌شود.
3. پاکسازی تجهیزات استخراج: حذف رسوبات آهکی و فلزی از دیواره ظروف و لوله‌های آزمایشگاهی.

کاربردهای صنعتی دیگر اسید سولفامیک

• تمیزکننده رسوبات آهکی در دیگ‌های بخار و مبدل‌های حرارتی
• اسید شویی تجهیزات فولادی، مسی و برنجی
• تنظیم‌کننده pH در تولید رنگ‌ها و رنگدانه‌ها
• حذف زنگ و اکسید فلزات
• جایگزین ایمن برای اسید کلریدریک در محیط‌های حساس

استفاده از اسید سولفامیک به‌دلیل قدرت پاک‌کنندگی بالا و کنترل آسان واکنش، در صنایع پتروشیمی، غذایی، داروسازی و آبکاری فلزات نیز متداول است.

مزایای استفاده از اسید سولفامیک

• پایداری بالا: برخلاف اسید نیتریک یا کلریدریک، به‌آسانی تبخیر یا تجزیه نمی‌شود.
• غیر فرّار و ایمن‌تر: بدون بخارات مضر و بوی زننده.
• حلالیت عالی در آب: برای تهیه محلول‌های دقیق و کنترل‌شده بسیار مناسب است.
• سازگار با تجهیزات فلزی: باعث خوردگی شدید فلزات نمی‌شود.
• قابل استفاده در محیط‌های آزمایشگاهی و صنعتی: با استاندارد خلوص آزمایشگاهی دکتر مجللی.

نکات ایمنی هنگام کار با اسید سولفامیک

• در محیط دارای تهویه کافی استفاده شود.
• از تماس مستقیم با پوست و چشم جلوگیری کنید.
• در ظروف درب‌دار پلاستیکی یا شیشه‌ای نگهداری شود.
• در صورت تماس با پوست، محل را با آب فراوان بشویید.
• از ترکیب با مواد اکسیدکننده قوی خودداری کنید.

چرا اسید سولفامیک انتخاب بهتری است؟

در مقایسه با سایر اسیدها، اسید سولفامیک قدرت تمیزکنندگی بالا، کنترل واکنش بهتر و ایمنی بیشتری دارد. به همین دلیل، جایگزینی مناسب برای اسید کلریدریک و نیتریک در صنایع حساس محسوب می‌شود. برند دکتر مجللی با کیفیت آزمایشگاهی و خلوص بالا، یکی از بهترین گزینه‌ها برای مصارف تخصصی است.

سایر موارد استفاده:

• تصفیه سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی
• پاکسازی برج‌های خنک‌کننده (Cooling Towers)
• افزودنی در فرمولاسیون مواد شوینده صنعتی